Duman – Turgenyev
Karakterler
Grigori Mihayloviç Litvinov: Asil sınıfa mensup bir annenin ve tüccar sınıfından emekli bir memurun erkek evladıdır.
İrina Pavlovna Osinin: Prensin 17 yaşındaki, güzelliğiyle herkesi kendine fanatik bırakan kızı.
Mevzusu
Litvinov bir köyde büyümüş ve büyük şehre çıkmaya oldukca alışık değildir. İrina denen oldukca güzel bir kıza âşık olur. İrina’da Litvinov sever. Tam nişanlanacakken üst düzey bir subay irina’ya gönül verir. Ve artık irina’nın anası Litvinov kendilerine uğramasını istemez. İrina annesinin baskısı ile gönülsüz de olsa bu paralı subay ile evlenerek şehre göç eder. Ondan sonra Litvinov’ da üniversite kazanır. Şimdi evli olan İrina ona çiçek yollar ve onu sevdiğini söyler. Ne var ki Litvinov hanım evli olduğundan onunla birlikte olmaz. Daha ilkin ret etmiş olduğu teyzesi kızı ile evlenir. Hem Litvinov hem de İrina mutsuz da olsalar yaşarlar.
Duman Özeti
Grigori Mihayloviç Litvinov, asil bir annenin ve emekli bir tüccar memurunun erkek evladıdır. Yükseköğrenimine kadar köyde büyüyen Litvinov, Moskova Üniversitesi’ne girmiş olduğu yıl annesini verem sebebiyle yitirmiştir. Talebe evinin yakınında yaşayan ve babasının büyük nezaketinden etkilenen, gözden düşmüş bir prens olan Pavel Vasilyevich Osini’nin evine sık sık gitmek Litvinov’un alışkanlığıydı. Güzelliğiyle herkesi büyüleyen prensin 17 yaşındaki kızı Irina Pavlovna Osini, Litvinov’u bu eve çeken en mühim sebeptir. Kimi zaman sessiz bir şekilde yanına oturarak derslerini kaçırmasına yol açan bu tutkusu birkaç ay karşılık bulmaz. Tam ümidini kesmek üzereyken Irina’nın kendisine sırılsıklam âşık olan bu gence verdiği yanıt gencin ayaklarını yerden keser. Moskova’yı terk etmek ve yoksulluktan kaçmak için sınırsız hırsı olan Irina, Litvinov’un okulunun devam etmesi gerçeğiyle devamlı çelişki içindedir sadece ani bir vaka genç çifti 10 yıl ayırır. Litvinov’un büyük ısrarı ve ailesiyle beraber Moskova’da düzenlenen büyük soyluluk balosuna giden Irina, güzelliği ve zarafetiyle tüm saray mensuplarının dikkatini çeker. Bu ilgiden yararlanmak isteyen Praskovya Danilovna Osini’nin kardeşi Kont Reyzenbah, Irina’yı Petersburg’a götürmek ister. Irina, Litvinov’dan ayrılmanın acısını çekse de bu teklifi kabul eder. Litvinov da bu vakadan sonrasında üniversiteden ayrılarak babasının köyüne gider. Irina’nın Petersburg sosyetesinde yükseldiği haberi, köyünde işi olmayan, kimseyi görmeden yaşayan Litvinov’un kulağına gelir. Kalbi kırık ve kaybolmuş delikanlı, Kırım cephesinde tifüs hastalığına yakalanınca, kendisi için en uygun işin yaşlı ve kimsesiz babasının yönetim edemediği çiftliği işletmek olduğuna karar verir. Ziraat ve teknoloji öğrenmeyi amaç edinmiş ve bunun için Almanya, Belçika ve İngiltere’de uzun araştırmalar yapmıştır. Hayallerini gerçekleştirirken kendisine yaşam yolunda eşlik edecek olan akrabası Tatyana Petrovna Şestova ile nişanlıdır.
Takvimler 1862 yılını gösterdiğinde Litvinov, sosyetenin uğrak yeri Baden-Baden’de nişanlısı ve teyzesini beklerken zaman geçirmek için gittiği Weber Café’de Moskova’dan arkadaşı Rostivlav Bambayev ile tanışır. Bambayev, Litvinov’u akıl hocası, önder olarak görmüş olduğu Stephan Nikolayevich Gubarev ile tanıştırmakta ısrar ediyor. Gubarev’in otel odası, kanaat önderi olarak seçtikleri bu adamdan yararlanmak isteyenlerin tartışmalarıyla iyice kızıştı. Litvinov oldukca şey söyleyen fakat hiçbir şey söylemeyen bu kakofoniden kaçar ve odasına döner. Balodan ilkin Irina’ya verdiği ay çiçeğini penceresinde görünce hizmetlisinden bu çiçeğin iyi giyimli bir Rus kontesinden geldiğini öğrenir ve düşüncelere dalarak uykuya dalar. Ertesi sabah, uzun bir yürüyüşün peşinden Eski Kale’de Irina ve genel eşi Valerian Vladimirovich Ratmirov ile tanışır. Bu karşılaşmalar zaman içinde gizli saklı buluşmalara dönüşür. Şehre gelen Tatyana Petrovna, nişanlısındaki değişimleri fark etti ve ayrıldılar. Irina, Litvinov’a artık ondan ayrı kalamayacağını, içinde bulunmuş olduğu bu düzmece dünyadan kurtulmak istediğini söyleyince Litvinov kolları sıvar ve kaçış planları yapar. Sadece planlarını gerçekleştiremeden Irina’dan bu hayalin mümkün olmadığını, hayatından çıkamayacağını sadece ondan uzak kalamayacağını belirten bir mektup alır. Irina mektuba, kocasıyla beraber Petersburg’a gelirlerse ona bir iş bulacaklarını ekledi, gelmesi için yalvardı ve onu zayıf yönleriyle kabul etmesi için yalvardı. Yaşamış olduğu büyük hayal kırıklığıyla sarsılan Litvinov, artık hiçbir bağlantısının kalmadığı bu şehri derhal terk eder ve köyüne döner. Artık tüm dikkatini bunca yıl öğrendiklerini çiftliğinde uygulamaya veren Litvinov, üç senenin sonunda kendi çiftliğine yakın bir yerde yaşayan Tatyana ve teyzesi Kapitolina Markovna Shestova’yı ziyaret eder ve af diler.
Duman – Kitap Açıklaması
Gerçekle şiir, gözlemle düşsel bilgiyi harmanlayan Turgenyev, yazınsal kurgusu ve sanat içerikli estetiğiyle Rusya’nın en iyi yazarlarından biri olmaya hak kazanmıştır; hatta bir söylentiye bakılırsa, Çar II. Aleksandr, onun yazdıklarından o denli etkilenmiştir ki, tahta çıktığında, köleliği kaldırmıştır. Yazınsal malzemesini ülkesinin çöken sınıflarından devşiren yazar, bu yazıyla Devrim öncesine de bir ayna tutmuştur. Duman adlı bu yapıtında ise, yurdundan uzak bir delikanlının savruluşlarını, hüznünü ve arınmasını öyküler; aşk dostluk benzer biçimde değerleri sorgular, sıcak bir Çehov havasıyla yanıtlar arar…
