Ahmet Reşit Rey (D: 1870, Çankırı – Ö: 14 Ağustos 1955, İstanbul) Siyasetçi, bakan, ozan, yazar.
Ahmet Reşit Rey’in Edebî Kişiliği
Minik yaşlarda şiirle uğraşmaya süregelen ve 1896’dan sonrasında Servet-i Fünûn şairleri arasına giren Ahmet Reşit’in ilk şiirleri Gülşen dergisinde çıkmıştır (1885). Bu şiirlerinde, Recaîzâde Mahmut Ekrem‘le Abdülhak Hamit Tarhan‘ın tesiri büyüktür. Sonraları, yavaş yavaş, bu etkilerden fark göstermiştir. Mekteb dergisinde (1895) ve Servet-i Fünûn’daki (1896) şiirlerinde, kendi kişiliğini bulmuştur. Bu sıralarda, H. Nâzım imzasını kullanmıştır.
Mekteb dergisinde piyasaya çıkan şiirlerinde, mesela “Bir Gece” parçasında, devrine gore bireysel hatta kendilerinden sonraki edebî topluluk olan Fecr-i Âtî‘nin dil ve üslûbunu çağrıştıran, daha çekici ve açık bir ifâde tarzına sahipken, zaman içinde bu hususi durumunu terk ederek, Servet-i Fünûn şiirinin genel söyleyişine uymuştur. Bu bağlamda dili gittikçe ağırlaşmış, açıklığını yitirmiştir.
Şiirlerinin anlatımındaki bu değişiklik, içeriğe de yansımıştır. Bu doğrultuda, önceki şiirlerinde lirizmin daha bolca olarak bulunmuş olduğu ve sonraları bunun da azalmış olduğu söylenebilir. Realist olmaya çalmış olduğu bazı tasvirlerinde, lirizm azlığı daha da belirgindir.
Şiirlerinde biçime, vezne, kelimelerin seçiminden doğan ahenge oldukca ehemmiyet vermiştir. Bundan dolayı şiirlerinde duygu, hayal ve lirik bir coşkunluk derinliği görülmez. Üslupta ve nazım tekniğinde titizlik gösterir.
Ahmet Reşit Rey’in Yaşamı
Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde üst düzey bürokratlık ve bakanlıklar yapmış bir devlet adamıdır. Türk Beşleri’nden besteci Cemal Reşit Rey’in ve tiyatro yazarı Ekrem Reşit Rey’in babasıdır.
1888’de Mülkiye Mektebi’ni bitirmiş, iki yıl öğretmenlik yaptıktan sonrasında 1890’da Saray Mabeyin Katipliğine alınmış ve 14 yıl süreyle II. Abdülhamit’e sarayda kâtiplik hizmeti vermiştir. İttihat ve Teraki Cemiyeti’nin en şiddetli muhaliflerinden olarak tanınmış, bilhassa İttihat ve Terakki içindeki mason mensubiyetli yada Yahudi kökenli kesimlere karşı sözünü sakınmamıştır.
1906’da Kudüs Mutasarrıflığı, 1907’de Manastır Valiliği, 1908’de Halep Valiliği yapmıştır. 18 Ağustos 1912 tarihinden 17 Ekim 1912 geçmişine kadar İzmir Valiliği’nde bulunmuş, bu görevden ayrıldıktan sonrasında Mehmet Kamil Paşa kabinesinde Dahiliye Nazırlığı’na getirilmiştir. 1913’te Kamil Paşa Kabinesi fikir, ilkin Mısır’a, sonrasında Fransa’ya gitmiş, Mahmut Şevket Paşa vakasından dolayı gıyabında mahkûm edilince bir süre Paris’te bir süre de Cenevre’de yaşamıştır.
1919’da yurda dönmüştür. Ahmet Tevfik Paşa ve Damat Mehmet Adil Ferit Paşa kabinelerinde yeniden Dahiliye Nazırlığına getirilmiştir. San Remo Konferansında alınan karar gereğince murahhas olarak Paris’e gitmiştir. Sevr Antlaşmasını imzalamayacağını bildirmiş, hem murahhaslık görevinden hem de Dahiliye Nazırlığından çekilme etmiştir. Galatasaray Lisesi’nde Edebiyat Öğretmenliği’ne belirleme edilmiştir.
TBMM 1.Dönem İzmir milletvekilliği yapmıştır.
Ahmet Reşît Rey’in Eserleri:
- Nazarariyat-ı Edebiye (1912),
- Racine’in Piyesleri (1934),
- Eneid (Virgilius’dan tercüme, 193),
- Gördüklerim Yaptıklarım (siyasal anılar, 1945).
