France, Anatole, aslolan adı Jacques-Anatole-François Thibault (D: 16 Nisan 1844, Paris, Fransa – Ö: 12 Ekim 1924, Saint-Cyr-sur-Loire, Fransa) Yazar.
Anatole France; alaycı, şüpheci ve uygarca eleştiri yazılarıyla tanınır. 1896’da Academie Française’e seçilmiş ve 1921’de Nobel Edebiyat Ödülü‘nü almıştır.
Bir kitapçının oğluydu; yaşamının büyük bölümünü kitaplar içinde geçirdi. Okulda da sağlam bir hümanist kültürle yetişti ve yaşamım edebiyata adamaya karar verdi. İlk şiirlerinde klasik gelenekteki Parnasçı canlanışın izleri görülür. Pek emsalsiz olmamakla beraber bu şiirleri, toplumsal burumlara karşı alaycı bir tutum takınan duyarlı bir üslupçuyu ortaya koyar.
France’ın şüpheciliği, daha ilk öykülerinde açıkça görülür: Le Crime de Sylvestre Bonnard (1881; Sylvestre Bonnard’ın Cürmü), kitaplarına âşık olan ve gündelik yaşam karşısında şaşkınlaşan bir filologu anlatır; La Rötisserie de la Reine Pedauque’a (1893: La Reine Pedauque Kebapçısı), gizli saklı güçlere olan inançlarla inceden inceye dalga geçilir; Les Opinions de Jerome Coignard (1893; Jerome Coignard’ın Düşünceleri) ise, keskin bir zekâsı olan alaycı bir eleştirmenin gözüyle büyük devlet kurumlanılın incelenmesidir.
Anatole France’ın kargaşa ve bunalımlı bir hususi yaşamı vardı. 1877’de Marie-Valerie Guerin de Sauville ile yapmış olduğu evlilik, 1893’te boşanmayla sonlanmış oldu. 1888’de tanıştığı Madame Arman de Caillavet ile ilişkisi iki romanına esin deposu oldu: Eski Mısır’da geçen ve azizelik mertebesine yükselen bir kibar fahişeyi mevzu alan Thais (1890; Thais) ile o devrin Floransa’sında geçen Le Lys rouge (1894; Kırmızı Zambak) adlı aşk öyküsü.
1897-1901 içinde L’Histoire contempo-raine (Uygar Tarih) başlığıyla piyasaya çıkan dört kitabıyla beraber, France’ın yapıtlarında mühim bir değişim görülmeye başladı. İlk üç cildi oluşturan L ‘Orme du mail (1897; Gezinti Yolu), Le Mannequin d’osier de (1897; Saz Sepet) ve L’Anneau d’amethyste’te (1899; Ametist Yüzük) bir taşra nahiyesindeki entrikalar anlatılır. Monsieur Bergeret a Paris (1901; Bay Bergeret Paris’te) adını taşıyan dördüncü cilt ise önceleri kendini siyasal mücadelelerden uzak tutan roman kahramanının Dreyfus Vakası’na katılmasını mevzu alır. Yapıt, bir salon düşünürü ve yaşamdan kopuk bir gözlemci olmaktan vazgeçerek Dreyfus’ü tam anlamıyla desteklemeye kabul eden Anatole France’ın kendi öyküsüdür.
1900’den sonrasında France, birçok yapıtında toplumsal konulardaki düşüncelerini yansıttı, ilk kısa öykülerinden kabul edilen ve kendisinin tiyatroya uyarladığı Crainquebille (1903) adlı üç perdelik güldürü, minik bir esnafın yapmış olduğu haksızlıkları anlatırken, France’ı sonunda sosyalizmi benimsemeye götürmüş olan burjuva düşmanlığını da yansıtır.
Yaşamının son dönemlerinde France komünizme yakınlık duymaya başladı. Bununla beraber, Les Dieux ont soif (1912, Tanrılar Susamışlardı.) ve L’île des Pingouins (1908; Penguenler Adası) adlı yapıtlarında fertleri kardeşçe yaşayan bir toplumun gerçekleşeceğine olan inancının zayıfladığı görülür.
I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla (1914) karamsarlığı daha da güçlenen France çocukluk anılarında avuntu aramıştır. Le Petit Pierre (1918; Minik Pierre) ile La Vie en fleur (1922; Çiçeklenen Yaşam) adlı yapıtları Le Livre de mon ami (1885; Dostumun Kitabı) ile süregelen çevrimi tamamlar.
Yapıtlarındaki vaka örgüsünün zayıf olduğu sebebi öne sürülerek eleştirilen France’ın canlı ve yaratıcı bir düş gücünden yoksun olduğu da öne sürülmüştür. Bununla beraber, yapıtlarında ortaya koyduğu derin bilgisi, ince nükteleri ve alaycılığı, toplumsal hakkaniyet tutkusu ve berrak üslubuyla Denis Diderot ve Voltaire geleneğinin mirasçısı sayılır.
France’ın Türkçede piyasaya çıkan diğeri yapıtları:
- Beyaz Taş Üstünde (1936),
- Les Sept Femmes de la Barbe-Bleue (1909; Mavi Sakalın Yedi Karısı),
- Gülünç Hikâye (1939),
- Le Jar din d’Epicure (1894; Epikür’ün Bahçesi),
- La Vie litteraire (1888-92, 4 cilt; Edebiyat Yaşamı. Seçmeler, 1956),
- La Comedie de cehli qui epousa une femme muette (Dilsiz Hanımla Evlenenin Güldürüsü, 1964)
- İhtilâlin Evlatları (1975).
Anatole France Eserleri
Şiir:
- La Mort d’un juste (1870)
- Poèmes dorés (1873)
- Les Noces corinthiennes (1876), drame antique en vers
Roman ve düz yazı:
- Jocaste et le chat maigre (1879)
- Le Crime de Sylvestre Bonnard (1881), qui reçoit le prix de l’Académie française.
- Les Désirs de Jean Servien (1882)
- Abeille, conte (1883)
- Nos enfants, scènes de la ville et des champs (1886)
- Balthazar (1889)
- Thaïs (1890), , qui a fourni l’argument au Thaïs de Jules Massenet
L’Étui de nacre (1892), recueil de contes - La Rôtisserie de la reine Pédauque (1892)
- Les Opinions de Jérôme Coignard (1893)
- Le Lys rouge (1894), roman
- Le Jardin d’Épicure (1895),
- Le Puits de Sainte Claire (1895)
- L’Histoire contemporaine : Autour d’un enseignant à l’université de Tourcoing, une tétralogie satirique de la société française sous la Troisième république (du boulangisme au début du Şablon:XXe siècle.)
- L’Orme du mail (1897), (L’Histoire contemporaine, I)
- Le Mannequin d’osier (1897), (L’Histoire contemporaine, II)
- L’Anneau d’améthyste (1899), (L’Histoire contemporaine, III)
- Monsieur Bergeret à Paris (1901), (L’Histoire contemporaine, IV),
- Clio (1900)
- Le Procurateur de Judée (1902)
- Histoires comiques (1903)
- Sur la pierre blanche (1905),
- L’Affaire Crainquebille (1901)
- Penguenler Adası (1908),
- Les Contes de Jacques Tournebroche (1908)
- Les Sept Femmes de Barbe bleue et autres contes merveilleux (1909)
- Tanrılar Susamışlardı (1912)
- La Révolte des anges (1914)
- Marguerite (1920)
- Le Comte Morin (1920)
Anı:
- Le Livre de mon ami (1885)
- Pierre Nozière (1899)
- Le Petit Pierre (1918)
- La Vie en fleur (1922)
Tiyatro oyunları:
- Au petit bonheur, un acte (1898)
- Crainquebille, pièce (1903)
- La comédie de celui qui épousa une femme muette, deux actes (1908)
- Le Mannequin d’osier, comédie (1928)
Edebiyat eleştirisi:
- Alfred de Vigny, étude (1869)
- Le château de Vaux-le-Vicomte (1888)
- Le Parnasse contemporain (1871) (participation limitée : quelques poèmes)
- Le Génie latin (1913), recueil de préfaces
- Sur la voie glorieuse (1915)
Öteki yazıları:
- Opinions sociales (1902)
- Le parti noir (1904)
- Vers les temps meilleurs (1906), recueil de discours et lettres
- Trente ans de vie sociale
