Antik Yunanlıların İcat Ettiği Çalar Saatler

Her ne kadar çağıl bir buluş şeklinde görünse de, aslına bakarsak çalar saatler uzun vakit ilkin, Antik Yunanlılar tarafınca buluş edildi. Bir alarm saatinin temel fikri Ptoleme Krallığı, İskenderiye’de yaşamış Antik Yunan bir mühendis, fizikçi ve matematikçi olan Ktesibios’a dayanır.

Ktesibios (M.Ö 285-22), gaz yada basınçlı hava kullanan bir mühendislik dalı olan, Pnömatiklerin babasıydı. Ktesibios zamanının ilerisinde büyük bir bilim insanıydı. Bazıları onu antik bir dahi olarak tanımlardı. Onun en iyi malum üç icadı; su pompası, su saati ve müzik aletinin atası borulu bir org olan hydraulis’tir. Tarihte malum en eski saatler, su saatleridir.

Su saati, zamanı seyretmek amacıyla buluş edildi. Ktesibios’un su saati,  içine belirli bir ritimle su dolan bir depodan oluşuyordu. Depoya su doldukça içindeki duba yükseliyordu. Dubanın ucundaki iğne ise bir silindirin üstünde bu yükselmeyi işaretliyordu. Bu ilk alarm saatidir. Ek olarak su saatlerinin sesi bir kişiyi uyandırmak için kafi değildi. Açıkçası insanların vaktinde ayağa kalkabilmesi için daha etkili bir şeye gereksinim vardı.

Platon (429?-M.Ö 347), meşhur Antik Yunan filozofu, kaplar ile bir çalar saatin kendi versiyonunu inşa etti. Akademideki öğrencisinin uyumasından fazlaca memnun değildi. Böylece, doldurma kabına bir tüp ekledi ve bir sifon oluşturdu. Su, tüpü dolduracak kadar yükseldiğinde ve dökülmeye başladığında hepsini aniden başka bir kaba pompaladı.

Bu son kap genel anlamda kapalıydı fakat ince açıklıkları vardı, bu da süratli bir halde dolduğunda bir çaydanlık şeklinde ıslık çalmasına niçin oldu. Platon’un icadı başarıya ulaşmış oldu ve “çalar saat” kullanan insanoğlu zamanında uyandı.

Editör: Aksel Deniz Günal